Một số điểm mới về sử dụng, quản lý viên chức từ 07/12/2023

Các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Nghị định này.

Ban Thanh tra Học viện giới thiệu một số điểm mới về sử dụng, quản lý viên chức theo quy định tại Nghị định 85/2023/NĐ-CP:

1. Bổ sung thêm trường hợp người tập sự bị chấm dứt hợp đồng làm việc

Từ 07/12/2023, có 03 trường hợp người tập sự bị chấm dứt hợp đồng gồm:

- Không đạt yêu cầu sau thời gian tập sự (như quy định cũ tại Nghị định 115/2020/NĐ-CP);

- Có hành vi vi phạm đạo đức và hoạt động nghề nghiệp đến mức phải xem xét kỷ luật (quy định cũ tại Nghị định 115/2020/NĐ-CP chỉ nêu có hành vi vi phạm);

- Trường hợp khác (mới được bổ sung).

2. Bỏ hình thức thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp

Điều 32 Nghị định 115/2020/NĐ-CP quy định tiêu chuẩn, điều kiện đăng ký dự thi hoặc xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp. Theo đó, Điều luật này quy định điều kiện, tiêu chuẩn và quy trình thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp và xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp.

Tuy nhiên, đến Nghị định 85/2023/NĐ-CP, Điều 32 đã bỏ hình thức thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp, thay vào đó chỉ quy định về xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức.

Nội dung, hình thức xét thăng hạng (Điều 39 Nghị định 85/2023/NĐ-CP):

- Nội dung: Đánh giá việc đáp ứng các yêu cầu về tiêu chuẩn, điều kiện quy định tại Điều 32 Nghị định này đối với viên chức dự xét thăng hạng.

- Hình thức: Thẩm định hồ sơ.

3. Sửa đổi quy định về tiêu chuẩn, điều kiện đăng ký dự xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp 

3.1. Tiêu chuẩn, điều kiện (Điều 32)

Nghị định 115/2020/NĐ-CP:

Quy định về tiêu chuẩn, điều kiện đăng ký dự thi hoặc xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp:

- Được xếp loại chất lượng ở mức hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên trong năm công tác liền kề trước năm dự thi hoặc xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp; có phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp tốt; không trong thời hạn xử lý kỷ luật, không trong thời gian thực hiện các quy định liên quan đến kỷ luật viên chức quy định tại Điều 56 Luật Viên chức được sửa đổi, bổ sung tại khoản 8 Điều 2 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức;

- Có năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để đảm nhận chức danh nghề nghiệp ở hạng cao hơn liền kề hạng chức danh nghề nghiệp hiện giữ trong cùng lĩnh vực nghề nghiệp;

- Đáp ứng yêu cầu về văn bằng, chứng chỉ và yêu cầu khác của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự thi hoặc xét thăng hạng;

Trường hợp viên chức được miễn thi môn ngoại ngữ, tin học theo quy định tại khoản 6 và khoản 7 Điều 39 Nghị định này thì đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn ngoại ngữ, tin học của chức danh nghề nghiệp dự thi hoặc xét thăng hạng;

- Đáp ứng yêu cầu về thời gian công tác tối thiểu giữ chức danh nghề nghiệp hạng dưới liền kề theo yêu cầu của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự thi hoặc xét thăng hạng.

Trường hợp viên chức trước khi được tuyển dụng, tiếp nhận đã có thời gian công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo đúng quy định của Luật bảo hiểm xã hội, làm việc ở vị trí việc làm có yêu cầu về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp (nếu có thời gian công tác không liên tục mà chưa nhận trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần thì được cộng dồn) và thời gian đó được cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tuyển dụng tính làm căn cứ xếp lương ở chức danh nghề nghiệp hiện giữ thì được tính là tương đương với hạng chức danh nghề nghiệp hiện giữ.

Trường hợp có thời gian tương đương thì phải có ít nhất 01 năm (đủ 12 tháng) giữ chức danh nghề nghiệp hạng dưới liền kề so với hạng chức danh nghề nghiệp dự thi hoặc xét tính đến ngày hết thời hạn nộp hồ sơ đăng ký dự thi hoặc xét thăng hạng.

Nghị định 85/2023/NĐ-CP:

Quy định về tiêu chuẩn, điều kiện đăng ký xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp:

- Được xếp loại chất lượng ở mức hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên trong năm công tác liền kề trước năm dự xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp; có phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp tốt; không trong thời hạn xử lý kỷ luật; không trong thời gian thực hiện các quy định liên quan đến kỷ luật theo quy định của Đảng và của pháp luật;

- Có năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để đảm nhận chức danh nghề nghiệp ở hạng cao hơn liền kề hạng chức danh nghề nghiệp hiện giữ trong cùng lĩnh vực nghề nghiệp;

- Đáp ứng yêu cầu về văn bằng, chứng chỉ và yêu cầu khác của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự xét thăng hạng. Trường hợp tại thời điểm xét thăng hạng mà Bộ quản lý chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành chưa ban hành quy định nội dung, chương trình, hình thức, thời gian bồi dưỡng theo quy định tại khoản 1 Điều 64 Nghị định này thì không phải đáp ứng yêu cầu về chứng chỉ bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp; viên chức được xét thăng hạng được coi là đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện của hạng được xét;

- Đáp ứng yêu cầu về thời gian công tác tối thiểu giữ chức danh nghề nghiệp hạng dưới liền kề theo yêu cầu của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự xét thăng hạng, trừ trường hợp xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp mà chức danh nghề nghiệp đó theo quy định tại thời điểm xét không có hạng dưới liền kề.

Trường hợp viên chức trước khi được tuyển dụng, tiếp nhận đã có thời gian công tác (không tính thời gian tập sự theo quy định tại khoản 2 Điều 21 Nghị định này) theo đúng quy định của pháp luật, có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, làm việc ở vị trí việc làm có yêu cầu về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp (nếu có thời gian công tác không liên tục mà chưa nhận trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần thì được cộng dồn) và thời gian đó được tính làm căn cứ xếp lương ở chức danh nghề nghiệp hiện giữ thì được tính là tương đương với hạng chức danh nghề nghiệp hiện giữ.

Trường hợp tính thời gian tương đương thì phải có thời gian giữ chức danh nghề nghiệp hạng dưới liền kề so với hạng chức danh nghề nghiệp dự xét ít nhất 12 tháng tính đến ngày hết thời hạn nộp hồ sơ đăng ký dự xét thăng hạng.

Ngoài tiêu chuẩn, điều kiện quy định tại khoản 1 Điều này, Bộ quản lý chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành có trách nhiệm quy định cụ thể tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng đối với trường hợp thăng lên hạng II và hạng I thuộc ngành, lĩnh vực quản lý gắn với yêu cầu của vị trí việc làm tương ứng với hạng chức danh nghề nghiệp dự xét, bảo đảm yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ và quyền lợi của viên chức.

Bộ Nội vụ quy định cụ thể tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng đối với trường hợp thăng lên hạng II và hạng I áp dụng cho viên chức hành chính, viên chức văn thư và viên chức lưu trữ.

Đối với viên chức hạng V và viên chức hạng IV được xét thăng lên hạng chức danh nghề nghiệp cao hơn liền kề nếu đang làm công việc ở vị trí việc làm phù hợp với chức danh nghề nghiệp được xét và đáp ứng được tiêu chuẩn, điều kiện xét theo quy định tại khoản 1 Điều này.

Đối với trường hợp viên chức đang xếp ở hạng chức danh nghề nghiệp mà hạng chức danh nghề nghiệp này không còn theo quy định của pháp luật hiện hành thì được xét thăng lên hạng chức danh nghề nghiệp cao hơn liền kề với hạng chức danh nghề nghiệp hiện giữ nếu đang công tác ở vị trí việc làm phù hợp và đáp ứng được tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định tại khoản 1 Điều này. 

Quy định này không áp dụng đối với trường hợp có sự thay đổi mã số chức danh nghề nghiệp.

3.2. Xác định trúng tuyển (Điều 40)

Nghị định 115/2020/NĐ-CP:

Quy định xác định người trúng tuyển trong kỳ thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp.

- Có số câu trả lời đúng từ 50% số câu hỏi trở lên cho từng môn thi…

- Có tổng điểm bài thi môn nghiệp vụ chuyên ngành đạt từ 50 điểm trở lên…

- Trường hợp có từ 02 người trở lên có tổng  kết quả điểm bài thi môn nghiệp vụ chuyên ngành bằng nhau ở chỉ tiêu thăng hạng chức danh nghè nghiệp cuối cúng thì việc xác định người trúng tuyển được thực hiện theo thứ tự ưu tiên: Viên chức là nữ; viên chức là người dân tộc thiểu số; viên chức nhiều tuổi hơn (tính theo ngày, tháng, năm sinh); viên chức có thời gian công tác nhiều hơn.

Nếu vẫn không xác định được thì người đứng đầu cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tổ chức thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp có văn bản trao đổi với người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền quản lý viên chức và quyết định người trúng tuyển theo đề nghị của người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền quản lý viên chức.

Nghị định 85/2023/NĐ-CP:

Quy định xác định viên chức trúng tuyển trong kỳ xét thăng hạng.

-  Đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định tại Điều 32 Nghị định này, được người đứng đầu cơ quan, đơn vị tổ chức xét thăng hạng công nhận kết quả trúng tuyển kỳ xét thăng hạng.

- Trường hợp cơ quan, đơn vị có số lượng viên chức dự xét thăng hạng nhiều hơn số chỉ tiêu thăng hạng đã được phê duyệt thì việc xác định viên chức trúng tuyển xét thăng hạng thực hiện theo thứ tự ưu tiên sau: a) Viên chức có thành tích cao hơn trong hoạt động nghề nghiệp đã được cấp có thẩm quyền công nhận; b) Viên chức là nữ; c) Viên chức là người dân tộc thiểu số; d) Viên chức nhiều tuổi hơn (tính theo ngày, tháng, năm sinh); đ) Viên chức có thời gian công tác nhiều hơn.

- Trường hợp không xác định được người trúng tuyển trong kỳ xét thăng hạng viên chức thì người đứng đầu cơ quan, đơn vị tổ chức xét thăng hạng có văn bản báo cáo với người đứng đầu cơ quan, đơn vị quản lý viên chức và quyết định người trúng tuyển theo ý kiến của người đứng đầu cơ quan, đơn vị quản lý viên chức…

4. Không giới hạn số lần bổ nhiệm lại viên chức giữ chức vụ quản lý

Đây là một điểm mới về quản lý, sử dụng viên chức từ 07/12/2023. Cụ thể: Khoản 23 Điều 1 Nghị định 85/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Điều 43 nêu rõ: Viên chức quản lý có thể được bổ nhiệm lại với số lần không hạn chế để giữ một chức vụ quản lý, trừ trường hợp có quy định khác của Đảng hoặc pháp luật chuyên ngành.

Trong đó, thời hạn giữ chức vụ quản lý cho mỗi lần bổ nhiệm là 05 năm tính từ thời điểm quyết định bổ nhiệm có hiệu lực trừ trường hợp pháp luật chuyên ngành quy định thời hạn dưới 05 năm.

Quy định cũ tại Nghị định 115/2020/NĐ-CP: Thời hạn viên chức giữ một chức vụ quản lý không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp được thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành. Trong đó, thời hạn giữ chức vụ cho mỗi lần bổ nhiệm là 05 năm tính từ thời điểm quyết định bổ nhiệm có hiệu lực trừ trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

Như vậy, theo quy định này, trừ trường hợp Đảng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác, các trường hợp còn lại, viên chức quản lý được bổ nhiệm lại không hạn chế số lần để giữ một chức vụ quản lý.

5. Bổ sung thêm trường hợp viên chức bị xem xét từ chức, cho thôi giữ chức vụ, miễn nhiệm

Từ chức, cho thôi giữ chức vụ

Theo quy định cũ tại khoản 1 Điều 54 Nghị định 115/2020/NĐ-CP, có 03 trường hợp được xem xét thôi giữ chức vụ gồm:

- Tự nguyện, chủ động xin thôi giữ chức vụ quản lý;

- Do không đủ sức khỏe, hạn chế về năng lực hoặc không còn đủ uy tín để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao;

- Vì các lý do chính đáng khác của viên chức.

Quy định mới tại Nghị định 85/2023/NĐ-CP đã bổ sung thêm các trường hợp và có tổng số 05 trường hợp viên chức quản lý được xem xét từ chức:

-  Do hạn chế về năng lực hoặc không còn đủ uy tín để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao;

- Để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách xảy ra sai phạm nghiêm trọng; để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách hoặc cấp dưới trực tiếp xảy ra tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng;

- Có trên 50% số phiếu tín nhiệm thấp tại kỳ lấy phiếu theo quy định.

Đối tượng, quy trình, thủ tục lấy phiếu tín nhiệm thực hiện theo quy định của cấp có thẩm quyền;

-  Do không đủ sức khỏe hoặc vì các lý do chính đáng khác;

- Theo yêu cầu nhiệm vụ.

Miễn nhiệm

Về các trường hợp miễn nhiệm, Nghị định 85/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ như sau:

Sửa đổi, bổ sung thêm trường hợp miễn nhiệm:

- Bị kỷ luật cảnh cáo hoặc khiển trách mà cấp có thẩm quyền xác định là năng lực hạn chế, uy tín giảm sút.

- Bị kỷ luật khiển trách, cảnh cáo hai lần trở lên trong cùng thời hạn bổ nhiệm (bổ sung thêm 02 lần trở lên).

- Có trên 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp tại kỳ lấy phiếu theo quy định (quy định mới).

 Đối tượng, quy trình, thủ tục lấy phiếu tín nhiệm thực hiện theo quy định của cấp có thẩm quyền;

- Bị cơ quan có thẩm quyền kết luận suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; vi phạm những điều đảng viên không được làm, vi phạm trách nhiệm nêu gương, ảnh hưởng xấu đến uy tín bản thân và đơn vị nơi đang công tác.

- Bị cơ quan có thẩm quyền kết luận vi phạm tiêu chuẩn chính trị theo quy định về bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng đến mức phải miễn nhiệm (quy định cũ chỉ nêu vi phạm vi định của Đảng về bảo vệ chính trị nội bộ).

- Viên chức quản lý là người đứng đầu để đơn vị sự nghiệp công lập thuộc quyền quản lý, phụ trách hoặc cấp dưới trực tiếp xảy ra tham nhũng, tiêu cực rất nghiêm trọng.

Giữ nguyên trường hợp: Có hai năm liên tiếp được xếp loại chất lượng ở mức không hoàn thành nhiệm vụ.

Bãi bỏ trường hợp: Bị xử lý kỷ luật nhưng chưa đến mức cách chức và do yêu cầu nhiệm vụ công tác cần phải thay thế.

6. Hướng dẫn tiền lương viên chức sau khi thực hiện chế độ tiền lương mới

Nội dung này được quy định tại khoản 4 Điều 2 Nghị định 85/2023/NĐ-CP. Theo đó, trường hợp thực hiện chế độ tiền lương mới thì các quy định liên quan đến tiền lương thực hiện theo quy định và hướng dẫn mới của cấp có thẩm quyền; các quy định có liên quan đến tiền lương tại Nghị định này hết hiệu lực kể từ ngày chế độ tiền lương mới có hiệu lực hoặc thực hiện theo quy định chuyển tiếp (nếu có).