Hội thảo khoa học cấp Bộ “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước – Những vấn đề lý luận và thực tiễn”

GS,TS Lê Văn Lợi báo cáo đề dẫn Hội thảo

Cùng chủ trì có PGS,TS Vũ Phương Hậu, Viện trưởng Viện Văn hoá & Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và PGS,TS Đinh Ngọc Giang, Vụ trưởng Vụ Quản lý khoa học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo các viện nghiên cứu chuyên ngành thuộc Học viện, các chuyên gia, các nhà khoa học.

Văn hóa, con người là nguồn lực nội sinh quan trọng

Báo cáo đề dẫn Hội thảo, GS,TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho biết, trong vài thập kỷ trở lại đây, vai trò và vị trí của văn hóa ngày càng được khẳng định, coi trọng trên mọi phương diện hoạt động của đời sống xã hội; văn hóa được đặt ở vị trí trung tâm, là nền tảng phát triển, là nguồn lực nội sinh quan trọng, là “hệ điều tiết” của quá trình phát triển, là “sức mạnh mềm” để tăng cường năng lực cạnh tranh, nâng cao vị thế, uy tín quốc gia trên trường quốc tế. 

Đồng chí Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, tại Việt Nam, trong gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, kết quả đạt được trên lĩnh vực xây dựng, phát triển văn hóa, con người đã có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chủ trương, đường lối và chính sách của Đảng, Nhà nước trong xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam giai đoạn hiện nay đã tạo được xung lực mới, khí thế mới cho sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa dân tộc. Nhận thức của Đảng, Chính phủ và toàn xã hội về vai trò và vị trí của văn hóa ngày càng sâu sắc hơn. Thể chế, chính sách thúc đẩy sự phát triển văn hóa, con người được quan tâm xây dựng, bổ sung và hoàn thiện.

Trên cơ sở chủ trương chung, các cấp, các ngành, các địa phương đã xây dựng các kế hoạch cụ thể để xây dựng môi trường văn hóa, đời sống văn hóa. Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được kiện toàn từ trung ương tới cấp cơ sở. Song bên cạnh những thành tựu đạt được, việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người cũng còn nhiều hạn chế, bất cập.

Quang cảnh Hội thảo

Theo GS,TS Lê Văn Lợi, sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cùng với quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, cách mạng công nghiệp lần thứ 4, … mang đến nhiều cơ hội nhưng đồng thời cũng đặt ra rất nhiều thách thức. Các nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc; tuyệt đối hóa lợi ích cá nhân, xem nhẹ lợi ích cộng đồng; tuyệt đối hóa lợi ích vật chất, xem nhẹ lợi ích tinh thần; chạy theo số lượng, hình thức, bỏ qua chất lượng, nội dung, … đang hiển hiện trong đời sống văn hóa nước nhà. Bối cảnh thời đại, bối cảnh của đất nước đặt ra những yêu cầu mới đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam. 

Đồng chí Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định, văn hóa, con người là nguồn lực nội sinh quan trọng để tạo nên sức mạnh tổng hợp quốc gia, là sức mạnh mềm trong quan hệ quốc tế. Việt Nam sẽ tự tin hội nhập quốc tế bằng bản lĩnh của một nền văn hóa giàu bản sắc, đã từng vững vàng vượt qua những thách đố của lịch sử; thực hiện khát vọng vươn tới một tương lai cường thịnh, phồn vinh, hạnh phúc nhưng vẫn rất trân trọng quá khứ; xây dựng một nền văn hóa cho quảng đại quần chúng nhân dân nhưng không quên chăm chút cho các tài năng tỏa sáng; hoán chuyển một cách thông minh những giá trị văn hóa vào trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, môi trường, đối ngoại và an ninh quốc phòng. Đồng thời kiên quyết đấu tranh chống lại các phản văn hóa, phản giá trị, phản nhân văn.

Hội thảo “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” được tổ chức nhằm tạo diễn đàn để các nhà khoa học trong và ngoài Học viện trao đổi, chia sẻ thông tin, kết quả nghiên cứu cùng những ý tưởng mới về lĩnh vực văn hóa; tạo cơ hội cho đội ngũ cán bộ, giảng viên nâng cao chất lượng nghiên cứu và giảng dạy; góp phần cung cấp chất liệu khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trên lĩnh vực văn hóa. Hội thảo cũng là hoạt động thiết thực nhằm tiếp tục triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, kết luận của đồng chí cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 và tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. 

Nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá chiến lược

Tại Hội thảo, các đại biểu nhấn mạnh, xây dựng và phát triển văn hóa, con người là một nhiệm vụ được Đảng ta hết sức coi trọng; lý luận về xây dựng và phát triển văn hóa, con người luôn được bổ sung, phát triển gắn với yêu cầu, nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng. 

Ngay từ Đại hội lần thứ IV (1976), Đảng ta xác định xây dựng, phát triển văn hóa là một mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, “tạo ra cho mọi người một cuộc sống tinh thần phong phú, phù hợp với mục đích cao quý của chủ nghĩa xã hội là thoả mãn ngày càng đầy đủ không những nhu cầu vật chất mà cả nhu cầu văn hóa của toàn xã hội; là biến mọi giá trị văn hóa thành tài sản của nhân dân và tạo mọi điều kiện để nhân dân trực tiếp sáng tạo ra mọi giá trị văn hóa”.

Đại biểu tham luận

Bước vào thời kỳ đổi mới, xuất phát từ chiến lược con người và lấy việc phục vụ con người làm mục đích cao nhất của mọi hoạt động, tại Đại hội lần thứ VI, Đảng ta đã xác định: "Văn hóa là nhu cầu thiết yếu trong đời sống tinh thần của xã hội, thể hiện trình độ phát triển chung của một đất nước, một thời đại, là lĩnh vực sản xuất tinh thần tạo ra những giá trị văn hóa, những công trình nghệ thuật được lưu truyền từ đời này sang đời khác, làm giàu đẹp thêm cuộc sống con người". Tư duy, nhận thức về văn hóa và xây dựng văn hóa của Đảng ta tiếp tục được bổ sung, hoàn thiện trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, VIII, IX, X, XI, XII.

Bước vào thời kỳ đẩy mạnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, vai trò của phát triển văn hóa, xây dựng con người càng nổi lên như một mục tiêu, một nhiệm vụ trọng tâm của chiến lược phát triển đất nước. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam vừa là nhiệm vụ trọng tâm, vừa là khâu đột phá chiến lược để đẩy mạnh quá trình phát triển nhanh và bền vững đất nước trong giai đoạn mới. Trong bài phát biểu tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, đồng chí cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Đảng ta xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta”. 

Đại biểu tham luận

Trên tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm và tâm huyết, Hội thảo đã khẳng định và bổ sung những nhận thức lý luận về văn hóa và phát triển, vai trò của văn hóa, con người đối với sự phát triển đất nước; khẳng định những thành tựu quan trọng của sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đối với phát triển bền vững đất nước; chỉ ra những hạn chế và vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam những năm vừa qua trên các phương diện/nhiệm vụ cụ thể như: Xây dựng, phát triển con người toàn diện; Xây dựng, hoàn thiện thể chế và hệ thống thiết chế văn hóa; Xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, chuẩn mực con người Việt Nam; Xây dựng môi trường văn hóa và đời sống văn hóa; Xây dựng và triển khai chính sách văn hóa trong kinh tế và kinh tế trong văn hóa; Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc; Phát triển văn học, nghệ thuật; Phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với hoàn thiện thị trường sản phẩm và dịch vụ văn hóa; Giao lưu, hợp tác quốc tế trên lĩnh vực văn hóa. 

Từ thực trạng phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời gian qua, căn cứ vào bối cảnh thời đại, bối cảnh đất nước, các đại biểu tham dự Hội thảo cũng đã đề xuất những giải pháp để hoàn thiện lý luận về văn hóa và phát triển; nâng cao chất lượng xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước trong thời kỳ mới.

Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm