Tọa đàm khoa học “Giải pháp tăng cường sự tham gia của người dân trong quản trị môi trường: Yêu cầu đặt ra trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp”

PGS,TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện phát biểu khai mạc và đề dẫn tọa đàm

Cùng chủ trì có các đồng chí: PGS,TS Hoàng Văn Nghĩa, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS,TS Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Hành chính công, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; GS,TS Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam.

Tham dự tọa đàm có PGS,TS Nguyễn Viết Thảo, nguyên Phó Giám đốc Học viện; bà Phạm Thu Trang, Quản lý chương trình Quỹ Rosa Luxemburg tại Việt Nam; đại diện lãnh đạo các tỉnh Bắc Ninh, Quảng Ninh, Tây Ninh và Cần Thơ; các đồng chí đại diện Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Đại học Công đoàn; đại diện lãnh đạo, cán bộ các đơn vị tại Học viện, cùng các nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài Học viện.

Phát biểu khai mạc và đề dẫn tọa đàm, PGS,TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện cho biết, Đảng, Nhà nước đều thống nhất quan điểm bảo vệ môi trường là sự nghiệp chung của toàn xã hội, lấy người dân làm trung tâm, đề cao vai trò “dân là chủ, dân làm chủ”, hướng tới quản trị môi trường minh bạch, có sự tham gia và trách nhiệm giải trình. Đồng chí cũng chỉ ra rằng, thực tiễn trong nước và kinh nghiệm quốc tế cho thấy, sự tham gia của người dân giữ vai trò then chốt, quyết định hiệu quả và tính bền vững của các chính sách về môi trường. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn là chủ thể quan trọng trong giám sát, phản biện, thực thi và gìn giữ các giá trị môi trường, với khả năng phát hiện sớm các rủi ro, đề xuất giải pháp phù hợp và tham gia thực hiện các hoạt động tại địa phương.

Trong bối cảnh đó, theo PGS,TS Dương Trung Ý, học hỏi và trao đổi kinh nghiệm về huy động sức nhân dân, nguồn lực từ nhân dân và sự tham gia của cộng đồng trong hoạch định, thực thi chính sách về môi trường là điều cần thiết. Qua đó, giúp mở rộng tầm nhìn, nâng cao kiến thức và góp phần tìm ra những mô hình, giải pháp phù hợp với điều kiện cụ thể. Đây cũng là mục tiêu của sự hợp tác giữa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Quỹ Rosa Luxemburg tại Việt Nam nhiều năm qua.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Nhấn mạnh ý nghĩa của tọa đàm, PGS,TS Dương Trung Ý cho rằng, đây dịp để kết nối lý luận và thực tiễn, trao đổi kết quả nghiên cứu, kinh nghiệm và các ý tưởng mới, đồng thời lắng nghe phản biện độc lập nhằm hoàn thiện các kết quả nghiên cứu. Với tinh thần đó, để tọa đàm diễn ra sôi nổi, cởi mở và gia tăng hàm lượng khoa học, thu hút nhiều ý kiến phát biểu, góp ý để hoàn thiện dự thảo Báo cáo tham vấn, tiếp tục đóng góp cho Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, đồng chí đề nghị các đại biểu, các nhà khoa học tập trung làm rõ và phân tích sâu sắc hệ thống cơ sở chính trị – pháp lý, cơ sở thực tiễn và khoa học của việc huy động người dân tham gia trong hoạch định, thực thi chính sách bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu tại Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Đồng thời, đánh giá đa chiều mức độ tham gia của người dân, đặc biệt dựa trên kết quả nghiên cứu tại bốn địa phương là Bắc Ninh, Quảng Ninh, Tây Ninh và Cần Thơ; từ đó xác định thuận lợi, rào cản và thách thức chủ yếu trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Cùng với đó, đồng chí cũng đề nghị phân tích vai trò của hệ thống chính trị và các tổ chức quần chúng trong việc tạo môi trường, động lực để huy động sự tham gia của cộng đồng; xác định những tồn tại, hạn chế cần tháo gỡ trong ngắn hạn và dài hạn. Trên cơ sở đó, đưa ra được những gợi ý giải pháp, cách làm hay, mô hình khả thi để giải quyết các khó khăn, hạn chế mà các địa phương đã và đang đối mặt.

Bà Phạm Thu Trang, Quản lý chương trình Quỹ Rosa Luxemburg tại Việt Nam phát biểu tại tọa đàm

Đại diện Quỹ Rosa Luxemburg phát biểu tại buổi tọa đàm, bà Phạm Thu Trang ghi nhận sự hợp tác hiệu quả và đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong Chương trình hợp tác giữa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Quỹ Rosa Luxemburg. Bà nhấn mạnh, trong bối cảnh Việt Nam đang hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, việc mở rộng nghiên cứu ra các tỉnh, địa phương là cần thiết. Sự quan tâm từ chính quyền và người dân địa phương là tín hiệu tích cực cho thấy ý thức cộng đồng về quản trị môi trường đang ngày càng nâng cao. Đối với chương trình lần này, mặc dù gặp không ít khó khăn về điều kiện tự nhiên, song với tinh thần trách nhiệm, chủ động, phối hợp chặt chẽ của các đơn vị thuộc Học viện, các hoạt động nghiên cứu khoa học vẫn được triển khai đồng bộ, nghiêm túc, bảo đảm đúng tiến độ theo kế hoạch đề ra, bà Phạm Thu Trang khẳng định.

Bà Phạm Thu Trang cũng chia sẻ, Quỹ Rosa Luxemburg sẽ tiếp tục đồng hành, tăng cường hợp tác với Viện Lãnh đạo học và Hành chính công nói riêng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nói chung để có nhiều chương trình nghiên cứu, hội thảo, tọa đàm có ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn. Đồng thời, bà bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, các kết quả nghiên cứu sẽ được tổng hợp, tích hợp vào tài liệu tập huấn và được chia sẻ rộng rãi trên các kênh thông tin truyền thông; qua đó lan tỏa tri thức khoa học, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng.

Quang cảnh Tọa đàm

Tại tọa đàm, các đại biểu, nhà khoa học đã tập trung làm rõ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn về sự tham gia của người dân trong hoạch định và thực thi chính sách bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu ở Việt Nam. Trên cơ sở phân tích khung thể chế, các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, các tham luận khẳng định vai trò trung tâm của người dân trong quản trị môi trường, đồng thời chỉ ra những yêu cầu đặt ra đối với việc hoàn thiện cơ chế bảo đảm quyền tham gia, giám sát và phản biện xã hội của người dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. 

Từ nghiên cứu thực tiễn tại một số địa phương và nghiên cứu so sánh tại các tỉnh, các báo cáo đã phản ánh tương đối về thực trạng, kết quả đạt được, những mô hình, cách làm hiệu quả cũng như những khó khăn, hạn chế trong việc huy động sự tham gia của người dân vào quản trị môi trường ở cơ sở. Trên cơ sở đó, các báo cáo đã đề xuất nhiều định hướng và giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia thực chất, hiệu quả của người dân trong hoạch định và thực thi chính sách bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại tọa đàm, các đại biểu cũng được nghe nhiều ý kiến bình luận, phản biện và góp ý đối với các báo cáo, tập trung làm rõ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra. Trên cơ sở trao đổi, thảo luận, các ý kiến đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao giá trị ứng dụng của chương trình nghiên cứu, đồng thời tăng cường việc khai thác, chuyển hóa và vận dụng hiệu quả các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn.

Các đại biểu chụp ảnh chung

Tổng kết nội dung và các luận điểm chính của tọa đàm, GS,TS Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm và những tham luận, ý kiến đóng góp sâu sắc của các đại biểu, các nhà khoa học.

Nhấn mạnh một số định hướng, giải pháp trọng tâm nhằm tiếp tục phát huy hiệu quả của chương trình nghiên cứu, GS,TS Nguyễn Hữu Minh đề nghị cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách để người dân hiểu rõ, từ đó chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời, quá trình xây dựng chính sách phải bảo đảm sự tham gia thực chất của người dân thông qua trao đổi, thảo luận, hình thành cơ chế tương tác đa chiều, khắc phục tình trạng truyền đạt thông tin một chiều từ các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu hay nhà khoa học. Đặc biệt, việc huy động sự tham gia của người dân cần xác định người dân là chủ thể trung tâm trong xây dựng và thực thi chính sách, qua đó góp phần bảo đảm các chính sách được ban hành phù hợp với điều kiện thực tiễn của cả nước nói chung và từng địa phương nói riêng.